Mutlu aşk yoktur çünkü ölümlüyüz!

PROF. DR. NEVZAT TARHAN AŞKTA SON NOKTAYI KOYUYOR: “AŞKI TÜKETEN ASLINDA, İNSANIN ÖLÜMLÜ OLDUĞUNU BİLMESİNDEN KAYNAKLANAN VAROLUŞ ANKSİYETESİDİR!”

Aşk bir hastalık mıdır? Mutlu aşk olabilir mi? Karasevda nedir, belirtileri nelerdir? Bu soruları Aktüel okuyucuları için psikiyatri profesörü Nevzat Tarhan cevapladı. Nöropsikiyatri hastanesi NPİstanbul’un kurucusu olan Nevzat Tarhan, 50 yatak kapasiteli hastanesinde, yatarak tedavi gören karasevda hastalarının olduğunu söylüyor…

ÜRÜN DİRİER, urun.dirier@aktuel.com.tr

Aşk ne zaman hastalık olarak tanımlanacak bir boyut kazanır?

-Aşık, kendini unutup aşık olduğu kişiyle kişilik sınırlarını kaldırdığı zaman. Bu tür aşklarda kişi kendisini karşı tarafla bütünleşmiş hissediyor, karşısındaki kişiyle kendisini bir kişi olarak görüyor. Sevdiği kişiyi kendinin bir parçası, bir uzantısı ve bir uzvu gibi görmeye başlıyor. Bu durum beyinde mutlulukla ilgili kimyasalların aşırı salgılanmasına sebebiyet veriyor. Beyinde dopamin, endorfin ve serotonin maddeleri aşırı salgılanıyor. Kişinin beyninde kokain alan bir kişidekiyle benzer uyarılmalar ortaya çıkıyor.

Bunun nesi hastalık, neresi kötü?

-Çünkü tıpkı kokain gibi aşk da bağımlılık yapıyor ve aşık, bağımlı olduğu kişiye ulaşamadığında hırçınlaşıyor. Bu duygunun sonu hüsrandır. Çünkü insan aşkı elinde tutamaz, kontrol edemez. Kaybetme korkusu başlar.

“İnsanın ölümlü olduğu gerçeği aşkı tüketir”

Kavuşabilen aşk hastaları için de söz konusu mu bu durum? Mutlaka hüsranla mı bitmek zorunda?

-Evet. Çünkü insan doğaya hakim değil. Biz ölümlü varlıklarız. En temelde aşık, aşık olduğu kişinin ölümlü olduğu gerçeğini bilir ve kaybetme korkusu içine girer. Bu korku aşkı tüketir ve aşık olana büyük acı verir. Aşk eleme dönüşür. İnsan aşk gibi bir duyguyu yakaladıktan sonra onun sonsuz olmasını ister. İnsandaki, ölümlü olduğunu bilmekten kaynaklanan varoluş anksiyetesi ise, aşk için ciddi bir sorgulayıcı durum yaratıyor.

Bu anksiyeteden kurtulmanın bir yolu yok mu?

-Bilge kişiler aşkı ilahi aşka çevirerek bir denge kurmaya çalışmışlar. Mevlana gibi bazı bilgeler aşkı ilahi aşka ulaşmada bir geçiş nesnesi olarak görmüşlerdir. Çünkü geçici olana aşık olmak çok zor ve kederli bir yoldur. Bazı hallerde insan aşık olduğu kişi öldüğünde kendisi de ölmek ister. Böyle örnekler yaşadım. Ben GATA’dayken, bir üsteğmen yeni doğum yapmış olan karısı öldüğü gün, dördüncü kattan atlayarak intihar etti ve öldü.

Aşkın acıya dönüşmeden önce aşırı mutluluk vermesinin nedeni ne?

-İnsanın ihtiyaçları vardır; yemek içmek, barınmak, üremek, güven, sevmek sevilmek  ve kendini gerçekleştirmektir bunlar. Aşk yani birine bağlanma hali güven ihtiyacını tatmin eder. Kişi artık yalnız olmadığını hisseder.

Hastalıklı aşk iki türdür: Narsistik ve Depresif

Hastalıklı aşk kaça ayrılıyor?

-Biri narsistik aşk. Çocukken her istediği yapılmış olan kişilerde görülüyor. Böyle aşıklar, aşık olduğu kişi kendisine tabi olmayıp itaat etmeyince ondan nefret ediyor, düşman kesiliyor. İleri derecede ‘ya benimsin ya toprağın’ diyerek cinayet işleyebiliyor. Bir de depresif aşıklar var. Bunlar çocukken çok eleştirilerek büyütülmüş olan kişiler. Sevgi açlığı içerisinde, kendisine sevgi gösteren birine hemen bağlanabiliyorlar. Bu kişiler aşklarına karşılık bulamadıklarında veya ilişkilerini sürdüremediklerinde karşısındakine değil kendine zarar veriyor ve intihar ediyorlar.

Kara sevda nedir peki?

-İbni Sina Horasan’da hekimlik yaparken vezirlerden birinin kızı hasta olmuş. Yemiyor içmiyor ve konuşmuyormuş. İbni Sina ona mal-i hülya teşhisi koymuş yani hülya hastalığı. Karasevda anlamında. Kızın nabzını tutarak şehirdeki tüm semtleri saymaya başlamış. Semtlerden birinde kızın nabzı hızlanmaya başlamış. İbni Sina kızın aşık olduğu delikanlının o semtte yaşadığını anlamış, aileye söylemiş. Oğlanı aratıp buldurmuşlar ve evlendirmişler kızla. İşte ilk karasevda teşhisi böyle konmuş.

En çok kimler karasevdaya tutuluyor?

-Gizli aşk yaşayanlar. Örneğin ailenin reddedeceği birine aşık olanlar.

Hastalarınız arasında böyleleri var mı?

-Elbette. Örneğin karasevdaya tutulmuş bir kız getirmişlerdi buraya. Evli bir akrabasına aşık olmuş. Adam kıza ümit vermiş başlarda. Sonra da geri çekilmiş. Kız 30 kilo vermişti getirdiklerinde.

Karasevda’ya şok tedavisi

Bu tür hastaları nasıl tedavi ediyorsunuz?

-İlk başlarda yatılı olarak tedavi ediyoruz. Şok tedavisi uyguluyoruz. Daha sonra 6 ay süren farkındalık terapisi veriyoruz. Tedaviden sonra kişi normale dönüp yaşadıklarından ders alıyor.

Ya iyileşemeyenler var mı?

-Aklını kaybetme noktasına gelmiş bazı hastalar iyileşemeyebiliyor. Aşık olduğu kişiyle evlenemediği için şizofren olanlar da var.

Tedaviden sonra tekrarlama, bir başkasına yine aynı şekilde aşık olma ihtimali var mı?

-Eğer kişilik bozukluğu varsa, sorunu kendinde aramıyor ve ‘bizi ayırdılar’ diye düşünerek başkalarında suç arıyorsa tekrarlayabilir.

Erkeklerde mi kadınlarda mı daha çok görülüyor karasevda?

-Kadınlar çoğunlukta.

Kara sevda başka hastalıklara yol açabilir mi?

-Aşık, aşkını aşırı düşünmekten dolayı beyin aşırı stres hormonu salgılar ve o zaman da kişinin bağışıklık sistemi bozulur. Kan kanserleri, kalp kirizi, saç, kaş, kirpik dökülmeleri ve mide kanamalarına yol açabilir bu durum. Eskiden tüberküloz olurdu karasevdaya düşenler. Çünkü virüs çok yaygın olduğundan bağışıklık sistemi bozulan hemen bu hastalığa yakalanırdı. En sık rastlanan durum ise hastalıktan ziyade intihar vakaları.

Karasevdanın belirtileri nelerdir?

-Kişi, her gördüğünü, duyduğunu aşkıyla ilgili bir şey gibi algılar. Bir çiçek görür ‘onun sevdiği çiçek’ der; bir ses duyar onun sesi sanır. 60 dakikanın 50 dakikasında onu düşünür. En başlarda ayrılma, bırakma çabalarına girer ama hep başarısız olur. Aşık olduğunun esiri olur. Eğer entelektüel birikimi yeterliyse bu hal içerisinde büyük sanat eserleri ortaya çıkar. Örneğin Leyla ile Mecnun bugün yaşasaydı ve doktora gelseydi tedavi ederdik. Leyla ile Mecnun eseri ortaya çıkmazdı.

“Aşk uranyum madenine benzer”

Eğitimin karasevda üzerinde bir etkisi var mı?

-Eğitimle değil de sağ beyin-sol beyin baskınlığıyla ilgisi var. Sol beyin mantığı, analitik düşünceyi, sağ beyin ise duyguları temsil eder. Sağ beyni baskın olan aşkta daha kolay bağlanır. Sağ beynin baskın olduğu bipolar bozukluklar ve manik depresyon durumunda kişi  sadece TV’de gördüğü birine bile aşık olabilir. Mühendislerde olduğu gibi sol beyni baskın olanlar ise daha kontrollüdür.

Aşkın iyi bir tarafı yok mu?

-Kişinin olgunluk seviyesi arttıkça aşk enerjisini olumlu olarak kullanmayı başarabilir. Aşk tıpkı nükleer enerji gibidir. Uranyum madenine benzer. Doğru kullanılırsa üretkenlik verir, yanlış kullanımda yıkıcıdır.

İyi bir evlilik için aşık olmak gerekli mi?

-Evlilikte esas sevgi değil, güvendir. Aşık olmadan evlenen iki kişi iyi işbirliği yapabiliyorlarsa aşık olabilirler. Ama aşık iki kişi, iyi birer işbirlikçisi değilse aşkları söner. Aşk ateşe benzer; ilgilenilmezse küllenir, çok ilgilenilirse de yakar…

Siz iyi bir aşık mısınız evliliğinizde?

-Benim eşim vefat edeli 2 sene oldu. Evde eşyaları olduğu gibi duruyor; hiç ellemedim. 31 yıllık evliydik, kolay değil…

Karasevdanın 5 belirtisi

– Aşık, her gördüğünü, duyduğunu aşkıyla ilgili bir şey olarak algılar. Bir çiçek görür ‘onun sevdiği çiçek’ der; bir ses duyar onun sesi sanır.

-60 dakikanın 50 dakikasında aşkını düşünür.

-İlk zamanlarda ondan ayrılmaya çalışır sürekli; ama başaramaz.

-Onu gördüğü zaman büyük dünyayı unutur ve ihtiyacı olan her şeye zaten sahipmiş gibi hisseder.

-Ona ulaşamıyorsa bağışıklık sistemi zayıflar ve çeşitli hastalıklara yakalanabilir. Hızlı kilo verir, yemeden içmeden kesilebilir.